تاکسول

تاکسول چیست و چه کاربردی دارد؟

تاکسول یا پاکلیتاکسل (Paclitaxel) ماده ای با منشا گیاهی است که در پروسه شیمی درمانی با جلوگیری از دپلیمریزه شدن میکروتوبول های سلول های سرطانی، برای درمان انواع مختلف این بیماری استفاده می شود. این ماده با دخالت در رشد و گسترش سلول های سرطانی در بدن عمل می کند. به بیانی دیگر تاکسول یک داروی شیمی درمانی سرطان است که با کند کردن یا توقف رشد سلول های سرطانی از گسترش آن جلوگیری می کند.

.کشت بافت و ریزازدیادی

ترکیب تاکسول

پاکلیتاکسل یک دی ترپن با فرمول شیمیایی C_۴۷H_۵۱NO_۱۴ است و دارای ساختاری پیچیده می باشد. بیشترین میزان این ماده از گیاه سرخدار استخراج می شود، گیاه فندق نیز حاوی مقادیر کمی تاکسول است که بنظر نمی رسد این مقدار آن اندازه باشد صرف هزینه برای استخراج آن توجیه اقتصادی داشته باشد.

.

تولید و استخراج تاکسول

در طی سالهای ۱۹۶۷ تا ۱۹۹۳ تقریبا تمامی تاکسول مورد نیاز از پوست درخت سرخدار Taxus brevifolia به دست می آمد که این فرآیند سبب از بین رفتن کامل درخت سرخدار می شد. با افزایش تقاضا برای این ماده و همزمان رو به کاهش گذاشتن درختان سرخدار به دلیل استخراج بی رویه، نیاز به روش منبع جایگزین و پایدار برای تولید taxol احساس شد.

با افزایش حساست نسبت به اکوسیستم جنگلهای شمال غرب حاشیه اقیانوس آرام و کم شدن تراکم درختان سرخدار، دانشمندان توانستد با موفقیت، تاکسول را در مقایس بالینی از برگهای سوزنی شکل سرخدار استخراج کنند. اما این تلاشها با بازده نسبتاً کم و اغلب بسیار متغیری که به دست آورده بود به چالش کشیده شد.

با توجه به مصرف فراوان و محدودیت های تولید این ترکیب، محققان تلاش زیادی برای تولید تاکسول از طریق سنتز کامل، بیوسنتز و روش نیمه سنتزی انجام میدهند. بنظر می رسد به دلیل محدودیت های زیاد استخراج این ماده از منابع گیاهی، به روش های سنتتیک و جایگزینی برای تولید بیشتر و خالص تر این متابولیت ثانویه گیاهی بسیار ارزشمند نیاز داریم.